Iċ-Ċittadella, magħrufa wkoll bħala l-Kastell
hija l-fortizza storika ewlenija ta’ Għawdex, mibnija f’parti strateġika preċiża fiċ-ċentru tal-gżira. L-importanza ta’ din il-fortizza toħroġ mir-rwol storiku tagħha bħala l-punt ċentrali ta’ kenn u ċentru amministrattiv u politiku tal-gżira, li kollha jmorru lura għal ħafna snin bikrin. L-evidenza arkeoloġika turi li s-sit possibbilment kien abitat minn żmien Neolitiku tardiv u ċertament imsaħħaħ matul il-perjodu ta’ Żmien il-Bronż. Fi żmien ir-Rumani, Għawdex ġie elevat għal muniċipalità privileġġjata, u l-belt fortifikata nbidlet f’akropoli kumplessa li sservi bħala ċ-ċentru kemm tal-attività amministrattiva u militari, kif ukoll tal-ħajja reliġjuża tal-abitanti ta’ Gaulos.
Matul il-Medju Evu, l-akropoli ġiet ikkonvertita f’kastell fortifikat li serva ta ’ kenn għall-abitanti waqt l-attakki tal-kursari. Sas-seklu 16, il-biċċa l-kbira tal-ħitan difensivi tal-kastell iddgħajfu, u saret rikostruzzjoni kbira tan-naħa tan-Nofsinhar bejn l-1599 u l-1622. Id-delineazzjoni tal-ħitan medjevali tat-Tramuntana kienet fil-biċċa l-kbira miżmuma u integrata fl-arkitettura militari mġedda, u ttrasforma l-Kastell f’fortizza imponenti tal-porvli.
Il-fortifikazzjonijiet preżenti huma taħlita ta’ ħitan iffortifikati ‘alla Italiana’ bis-swar tal-bidu tas-seklu sbatax u l-fdalijiet ta’ ħitan medjevali preċedenti. Il-ħitan għolja bis-swar taċ-Ċittadella nbnew madwar l-1600 sal-1622, u ħadu post il-parti tan-Nofsinhar l-aktar vulnerabbli, ta’ perimetru medjevali preċedenti. Is-swar il-ġodda kienu ddisinjati mill-inġinier militari Taljan Giovanni Rinaldini u kienu jikkonsistu fi swar ċentrali magħquda b’purtieri żewġ demi-bastjuni u msaħħa minn żewġ kavallieri żgħar. Esternament, il-ħajt kien imdawwar b’foss baxx, moħbi u wieqaf ħafna. L-elementi oriġinali kollha baqgħu ħajjin, fil-biċċa l-kbira tagħhom intatti, u jagħmlu miċ-Ċittadella waħda mill-aktar sistemi ta’ fortifikazzjonijiet bi swar tal-bidu tas-seklu sbatax kompluti u awtentiċi fil-gżejjer Maltin. Mibnija fil-biċċa l-kbira minn ġebel iebes, madankollu, hu kkunsmat permezz ta’ xquq u fatturi patoloġiċi oħra u li kienu jeħtieġu restawr, filwaqt li l-foss kien maħkum minn veġetazzjoni sfrenata li saritlu ħafna ħsara maż-żmien.
Illum
iċ-Ċittadella fiha diversi bini notevoli u postijiet storiċi, fosthom il-Katidral tal-Assunta, li nbena bejn l-1697 u l-1711 fuq il-post fejn kienet il-knisja medjevali preċedenti.
Il-proġett kofinanzjat mill-Unjoni Ewropea għall-implimentazzjoni tar-rakkomandazzjonijiet tal-Masterplan taċ-Ċittadella ERDF 246, ikkordinat u inawgurat mill-Ministeru għal Għawdex fit-30 ta’ Ġunju 2016. Dan kien ir-riżultat ta’ sentejn u erba’ xhur ta’ xogħlijiet estensivi fuq il-post li matulhom ġew imfassla, ippubblikati, evalwati, mogħtija u esegwiti mhux inqas minn 21 offerta. Saru skoperti arkeoloġiċi estensivi u importanti ħafna waqt it-twettiq tal-proġett u dawn is-sejbiet kollha ġew irreġistrati bir-reqqa, ippreservati u ppreżentati bħala attrazzjonijiet ġodda lill-viżitaturi.
1551
L-Assedju t'Għawdex
The Siege of Gozo
Aktar qari
Premjijiet
Il-Proġett taċ-Ċittadella kien l-akbar proġett implimentat f’Għawdex matul l-aħħar snin. Rebaħ premjijiet prestiġjużi u ġibed rispons pożittiv kbir ħafna. Riċentement, il-proġett ta’ Rijabilitazzjoni u Restawr taċ-Ċittadella ġie ddikjarat bħala r-REBBIEĦ tal-15-il Anniversarju Regiostars Awards. Din hija l-ewwel darba li proġett tal-Unjoni Ewropea li sar f’Malta qatt rebaħ premju bħal dan, u dan għamel din il-kisba ferm aktar importanti.
This post is also available in:
English
